بورس سهام ایران یکی از سودآورترین بازارهای مالی داخلی است، اما نه برای همه! بورس بازی بزرگان است و تنها معاملهگران سازمانی و معاملهگران حرفهای میتوانند از این بازار پول در بیاورند و بقیه افراد که شامل معاملهگران آماتور است در نهایت متضرر خواهند بود. در این مقاله به یکی از کلکهای قدیمی بازار سرمایه خواهیم پرداخت که معمولا از سوی معاملهگران سازمانی برای به دام انداختن معاملهگران خرد و آماتور استفاده میشود. یکی از آخرین نمونههای این فریب، داستان بیت کوین در بورس ایران است! احتمالا با دیدن تیتر این مقاله بسیار کنجکاو هستید بفهمید داستان از چه قرار است. این روزها تقریبا هر کسی اسم بیت کوین را شنیده است و احتمالا اخیرا خبر رشد شارپ آن به گوشش رسیده است. همین موضوع میتواند باعث ایجاد طمع و متقاعد کردن افراد آماتور شود تا سهمی را که چند دستگاه ماینر خریداری کرده است را به قیمت گزافی بخرند! با ما همراه باشید.
داستان بیت کوین در بورس ایران
موضوع از این قرار است که سهام شرکت توسعه صنعتی ایران که با نماد وتوصا در بورس ایران حضور دارد از اواسط آبان 99 یک رشد شارپی را آغاز کرد و در طی دو ماه، ارزش سهام شرکت 230 درصد افزایش پیدا کرد! در تصویر زیر میتوانید این رشد کم نظیر را در دورانی که بازار بورس در یک روند نزولی قرار داشت را مشاده کنید.
همان طور که مشاهده میکنید وتوصا از اواسط آبان تا اواسط دی ماه 1399 از قیمت 800 تومان به 2650 تومان رسید. اما جالب است بدانید در طی این دو ماه قیمت بیت کوین نیز با رشد بی سابقهای از 15 هزار دلار به 41 هزار دلار رسید و زمان اوج قیمت وتوصا در 2650 تومان دقیقا مصادف شد با زمان اوج قیمت بیت کوین در 41 هزار دلار!
در تصویر بالا رشد قیمت بیت کوین را از اواسط آبان تا اواسط دی ماه مشاهده میکنید (163 درصد). شاید به نظر شما این مسئله اتفاقی باشد، اما جالب است بدانید داستان رشد وتوصا با داستان رشد قیمت بیت کوین ارتباط عجیبی پیدا کرد!
خرید چند دستگاه ماینر توسط شرکت زیر مجموعه وتوصا
داستان از این قرار بود که وتوصا مالک شرکتی به نام شرکت سرمایهگذاری پایا تدبیر پارسا است و این شرکت در گذشته چند دستگاه ماینر (دستگاه استخراج بیت کوین) خریداری کرده است.
نام شرکت پایا تدبیر پارسا را در پرتفوی غیر بورسی وتوصا مشاهده میکنید که وتوصا مالکیت صد در صدی آن را دارد.
در گزارش فعالیت هیئت مدیره به این موضوع اشاره شده و گفته شده که این دستگاهها در حال استخراج بیت کوین هستند. تصویر این گزارش که در سایت شرکت توسعه صنعتی آمده است را در زیر مشاهده میکنید.
درست در زمان اوج گیری قیمت بیت کوین و دقیقا زمانی که قیمت وتوصا با خریدهای سنگینی از 800 تومان به 2000 تومان رسیده بود، خبر داستان دستگاههای ماینر در بازار بولد شد. در حالی که این موضوع اصلا خبر جدیدی نبود و در نهایت هم نمیتواند سودسازی قابل توجهی را برای وتوصا به همراه داشته باشد، اما با تبلیغاتی که در فضای مجازی شد، عده زیادی از افراد مبتدی برای خرید این سهم تحریک شده و سهمی که در یک ماه 150 درصد رشد کرده بود را در قیمتهای بالای 2000 تومان برایش صف خرید تشکیل دارند.
ظاهرا همه چیز درست بود، رشد وحشتناک قیمت بیت کوین، نوید آیندهی درخشانی را برای وتوصا میداد. اما فارغ از ذرهای تحلیل …
افراد طماع و ساده لوح وتوصا را تا قیمت 2650 تومان بالا بردند و غافل از اینکه در همین زمان و از قیمت 2200 تومان بازیگران اصلی که این جریان را به راه انداخته بودند در حال خالی کردن سهم بودند.
چه اتفاقی افتاد؟ این ماجرا چیز جدیدی در بازارهای مالی نیست. به ادامه مطلب توجه کنید.
Dumb Money یا پول احمق چیست؟
از اینجا بحث کاملا علمی می شود و شاید برایتان جالب باشد بدانید که در بازارهای مالی مثل بورس کاملا بر اساس علم روانشناسی افراد را به دام میاندازند.
مغز انسان دو بخش دارد که در تصمیم گیری به او کمک میکند:
- بخش لیمبیک
- بخش نئوکورتکس
بخش لیمبیک مغز
این بخش از مغز کارش کنترل عواطف و احساسات است و بسیار قدرتمند است. طبق تحقیقاتی که شده است در هنگام خرید یک کالا یا یک دارایی مثل سهام، این بخش از مغز بسیار فعال است. معمولا افراد با احساسشان خرید میکنند و بعد به دنبال توجیه منطقی برای آن میگردند.
مغز منطقی یا نئوکورتکس
کارش منطق و استدلال است. هر چیزی که یاد میگیرید توسط این بخش از مغز انجام میشود. مطالعات نشان داده است که افراد تنها در 5 درصد موارد هنگام خرید از بخش نئوکورتکس مغز استفاده میکنند!
پول احمق چیست؟
احتمالا اصطلاح Smart Money یا پول هوشمند را شنیده اید. پول احمق یا Dumb Money اصطلاحی متضاد پول هوشمند است. معمولا در بازارهای مالی پس از اینکه بازار رشد قابل توجهی میکند یک احساس عقب ماندگی از بازار در افراد ایجاد میشود. افراد تاسف میخورند که چرا در آن بازار یا سهم نیستند تا از سود آن استفاده کنند. معمولا پول احمق جایی وارد بازار میشود که پول هوشمند در حال خروج است. پول احمق تنها بر اساس لیمبیک تصمیم گیری میکند.
تله نئوکورتکس در بورس
فرد با دیدن رشد بازار و احساس عقب ماندن از بازار مستعد خرید هیجانی است. در این شرایط بخش لیمبیک مغز بسیار حساس است و با کوچکترین تحریک میتواند دستور خرید و وارد شدن به بازار را برای فرد صادر کند.
بنابراین با کمی تبلیغات میتوان این افراد را وارد بازار کرد. کاری که دولت در تابستان سال 99 کرد و با کمی تبلیغات افراد زیادی را به دام انداخت. این افراد که از رشد بازار جامانده بودند سراسیمه به بورس وارد شده و بدون منطق و فقط بر اساس هیجان و احساسات اقدام به خرید سهمهای مختلف در بالاترین قیمت کردند.
اما افرادی هم هستند که باید بخش منطقی مغزشان هم به انها تاییدیه بدهد. از این رو معمولا در اوج قیمت یک دلیل به ظاهر منطقی هم به بازار مخابره میشود تا این افراد هم متقاعد شوند که به بازار ورود کنند.
این دام به تلهی نئوکورتکس معروف است و برای افرادی پهن میشود که میخواهند تا حدی برای رفتار احساسی خود منطق نیز داشته باشند!
بنابراین بزرگان بازار با کمی تبلیغات پول احمق را به سادگی در اوج قیمت وارد بازار میکنند و با استفاده از تله نئوکورتکس افرادی که کمی به دنبال منطق هستند را نیز وارد این دام میکنند.
در واقع پول هوشمند پولی است که احساس در آن کوچکترین نقش را ندارد و صد در صد با آگاهی به بازار وارد میشود. اما پول احمق پولی است که یا صد در صد بر اساس احساس تصمیم میگیرد یا منطق تنها جنبه توجیهی دارد و بخش زیادی از تصمیم گیری همچنان بر اساس احساس است.
روشن شدن داستانِ بیت کوین در بورس
حالا با این توضیحات برای شما روشن شد که چرا در اوج قیمت نماد وتوصا، داستان بیت کوین و دستگاههای ماینر به بازار مخابره شد و چگونه پول احمق را در اوج قیمت وارد این سهم کردند.
همیشه در اوجهای قیمتی یک دلیل به ظاهر منطقی (ولی در اصل یک دلیل سطحی) در کنار تبلیغات صرف به بازار مخابره میشود تا انواع پول احمق را به بازار وارد کنند. این داستان از گذشتهها در تمامی بازارهای مالی بوده و از این به بعد هم خواهد بود.
وتوصا بعد از ورود پول احمق در طی یک ماه 53 درصد کاهش پیدا کرده است و از 2650 تومان به 1230 تومان رسیده است (تا زمان نگارش این مقاله).