رابطه قیمت دلار و بورس

بسیاری از مردم ایران همواره از ترس بی‌ارزش شدن ریال اقدام به خریداری و نگهداری انواع ارز بخصوص دلار می‌کنند. اما بسیاری از افراد برای حفظ ارزش پولشان راه بهتری را در پیش می‌گیرند که هم ارزش پولشان را حفظ کنند و هم به اقتصاد مملکت صدمه نزنند، خرید سهم‌های دلاری! در این مقاله به تأثیر نرخ دلار بر بازار بورس خواهیم پرداخت و ضمن معرفی سهام دلاری، رابطه قیمت دلار و بورس را بیان می‌کنیم.

در تحلیل بنیادی بورس دانستن رابطه‌ی نرخ ارز و روند بازار سرمایه و قیمت سهام از اهمیت بسیاری زیادی برخوردار است. بنابراین به هیچ عنوان این مقاله را از دست ندهید.

سهام دلاری چیست؟

برای بیان تأثیر نرخ ارز بر بازار بورس باید ابتدا سهام دلاری را معرفی کنیم. به سهام شرکت‌هایی که درآمد آن‌ها به دلار است (سهام‌های وابسطه به دلار)، یعنی محصول خود را صادر می‌کنند به سایر کشورها و به ازای آن ارز دریافت می‌کنند، سهام دلاری می‌گویند. این‌گونه شرکت‌های بورسی به ‌واسطه‌ی اینکه درآمد آن‌ها همبستگی بالایی با دلار دارد، اگر قیمت دلار بالا رود، طبیعتا درآمد این شرکت‌ها نیز افزایش می‌یابد و با افزایش درآمد شرکت‌ها (به شرطی که هزینه‌ی انها چندان افزایش پیدا نکند) قیمت سهام آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. بنابراین چنانچه در سبد سهام خود سهام دلاری داشته باشیم، نسبت به کاهش ارزش ریال مصون خواهیم ماند. اما مسئله به همین سادگی‌ها نیست چراکه معمولا افزایش نرخ دلار با اتفاقات سیاسی و اقتصادی مختلفی گره خورده است.

معروف‌ترین سهام‌های دلاری بورس

معروف‌ترین صنایع دلاری (صادرات محور) در بورس ایران صنایع پتروشیمی، پالایشگاهی، فلزات و معادن هستند. از طرفی صنایع وارداتی (مثل خودروسازی) بیشترین آسیب را از افزایش قیمت دلار خواهند دید.

تأثیر رشد قیمت دلار، تورم و قیمت سهام شرکت‌های بورسی

اگر سن و سالی از شما گذشته باشد، در طول زندگی خود بارها تورم ناشی از افزایش قیمت دلار را احساس کرده‌اید. تقریبا همه ما ایرانی‌ها می‌دانیم که پس از افزایش قیمت دلار یک موج تورمی گریبان‌گیر کل اقتصاد ما خواهد شد و این تورم را میتوان در زندگی روزمره خود احساس کنیم. از قیمت مرغ و گوشت گرفته تا قیمت مسکن و خودرو به نوعی با افزایش قیمت ارز تحت تاثیر قرار می‌گیرند. چیزی که با عنوان گرانی در جامعه شناخته میشود همان تورم است که بعد از رشد دلار، ارزش ریال به همان نسبت کاهش میابد.

از طرفی اکثر شرکت‌های داخل بورس ایران دارایی‌هایی زیادی دارند. این دارایی می‌تواند زمین یک کارخانه، ماشین‌آلات صنعتی و یا محصول تولیدشده در انبار شرکت باشد. طبیعتا ارزش این دارایی‌ها با موج تورم همراه خواهند شد و قیمت آن‌ها افزایش پیدا خواهد کرد.

پس اگر سهام شرکتی را بخریم که دارایی‌های ارزشمندی داشته باشد، در پی یک موج تورمی ناشی از افزایش نرخ ارز، می‌توانیم ارزش  پول خود را حفظ کنیم. می‌بینیم که این استدلال برای سهام تمامی شرکت‌های بورسی صادق است. فرقی نمی‌کند آن سهم دلاری باشد یا نباشد. برای مثال صنعت خودرو جزو صنایعی است که همبستگی مستقیم با دلار ندارد اما با افزایش قیمت دلار، قیمت دارایی‌های آن‌ها افزایش می‌یابد  که عامل مثبتی (با تأخیر) برای رشد سهام شرکت‌های این صنعت می‌باشد. حال اگر سهام دلاری را در نظر بگیریم، با افزایش دلار از دو جهت سود میکنند. هم دارایی‌های زیادی دارند و هم سود انها بیشتر خواهد شد چراکه درامد انها به دلار و هزینه‌ی انها به ریال است.

تأثیر رشد دلار بر هزینه‌های یک شرکت  

افزایش شدید نرخ دلار همان‌طور که می‌تواند عامل مثبتی برای شرکت‌های صادرات محور باشد، می‌تواند تأثیر منفی هم بر برخی از شرکت‌ها بگذارد. شرکت‌هایی که مواد اولیه خود را از خارج وارد می‌کنند، با افزایش قیمت دلار، مواد اولیه آن‌ها گران می‌شود و هزینه‌های آن‌ها را افزایش می‌دهد درصورتی ‌که شاید قیمت محصولات آن‌ها افزایش چندانی نداشته باشد خصوصاً اگر قیمت محصولات آن‌ها از سوی دولت مصوب شود و این اثر منفی بر سودآوری شرکت خواهد داشت. 

یکی دیگر از حالت‌هایی که می‌تواند تأثیر منفی بر ارزش سهام بگذارد زمانی هست که یک شرکت دارای بدهی ارزی (تسهیلات ارزی) باشد، در این حالت با افزایش نرخ ارز بدهی شرکت زیاد می‌شود و هزینه‌های مالی شرکت را افزایش می‌دهد. به علاوه هزینه‌های جاری شرکت‌ها نیز با ایجاد تورم به طور طبیعی زیاد می‌شود. برای مثال باید حقوق کارکنان افزایش پیدا کند و هزینه تعمیرات و نگهداری نیز بیشتر می‌شود و به طور کلی همه چیز گران می‌شود! حال اگر درآمد شرکت با این افزایش هزینه‌ها تناسب نداشته باشد، سودآوری شرکت کاهش میابد.

می‌بینید که افزایش قیمت دلار تاثیر متناقضی بر روی شرکت‌های بورسی و قیمت سهام آنها خواهد داشت. از یک طرف ارزش دارایی‌های آنها افزایش میابد و همچنین شرکت‌های صادرات محور درآمدشان افزایش میابد و از طرفی هزینه‌ی شرکت‌ها را افزایش می‌دهد و یک سرمایه‌گذار باید برآیند این اثرات منفی و مثبت را بر روی یک شرکت محاسبه کند.

نکته مهم درباره سودآوری شرکت‌های صادرات محور

در این میان نفعی که شرکت‌های صادرات محور از افزایش قیمت دلار می‌برند بیشتر از ضرر آن است. جالب است بدانید قیمت سهام دلاری معمولا چند برابر رشد دلار رشد میکند! فرض کنید یک شرکت بورسی 100 تومان فروش صادراتی دارد و 80 تومان هزینه‌های شرکت است. بنابراین سود این شرکت 20 تومان است. حال فرض کنید دلار 20 درصد رشد کرده و درآمد شرکت به 120 تومان رسیده است.

از آنجا که در مقطعی هزینه‌ها ثابت می‌ماند، سود شرکت از 20 تومان به 40 تومان افزایش پیدا میکند. یعنی با افزایش 20 درصدی قیمت دلار سود شرکت 100 درصد افزایش پیدا میکند و به همان نسبت میتواند قیمت سهام شرکت افزایش پیدا کند. بعد از آن کمکم هزینه‌های شرکت نیز افزایش پیدا میکند (معمولا خیلی کمتر از رشد دلار).

بنابراین هرچقدر قیمت دلار بیشتر افزایش پیدا کند سود این شرکت‌ها بیشتر میشود. البته یک نکته ظریف در این میان وجود دارد. معمولا قیمت دلار در پی تحریم‌ها افزایش بیشتری پیدا میکند و این تحریم‌ها می‌تواند باعث اختلال در روند صادرات شود که باید به این نکته نیز توجه کرد.

مقایسه نمودار شاخص بورس و دلار

اگر نمودار شاخص بورس را با نمودار قیمت دلار مقایسه کنیم به نتایج جالبی می‌رسیم که تا حد زیادی تکلیف ما را روشن میکند و دید درستی از رابطه قیمت دلار و بورس به ما می‌دهد. به تصویر زیر نگاه کنید:

آموزش گام به گام تحلیل بنیادی برای انتخاب سهم مناسب

برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تحلیل بنیادی روی لینک زیر کلیک کنید.

آیا میخواهید در بورس به موفقیت برسید؟ آیا نمیدانید چگونه یک سهم را از منظر بنیادی تحلیل کنید؟ نبود منبع آموزشی مناسب در زمینه تحلیل بنیادی انگیزه ای شد تا در یک کتاب آموزشی به زبانی کاملا ساده و کاربردی، به کمک تصاویر گویا و آموزش گام به گام، روش انتخاب یک سهم را بر اساس نکات بنیادی آموزش داده ایم. قطعا این روش آموزشی را در هیچ کجا پیدا نخواهید کرد! این کتاب الکترونیکی را به تمام کسانی که می خواهند در بازار بورس به موفقیت مستمر برسند توصیه میکنیم .

خرید و دانلود کتاب (قیمت با تخفیف: 45 هزار تومان)

اگر به نمودار بالا دقت کنید، در شهریور 1397 که دلار بعد از رشد 5 برابری در یک سال به اوج خودش رسیده بود، بورس عملا هیچ رشدی نکرده بود (به نقاط متناظر زمانی قرمز رنگ توجه کنید).

آن تاریخ زمان طلایی سرمایه گذاری در بورس بود. همانطور که مشاهده می‌کنید از ان تاریخ در طی دو سال اخیر دلار درجا زده است و شاخص بورس 10 برابر رشد کرده است.
برای آموزش نحوه‌ی چگونگی مقایسه نمودارها، مقاله چگونه نمودار دو نماد بورسی را با هم مقایسه کنیم را مطالعه کنید.

تاریخ تکرار می‌شود!

اگر فکر می‌کنید این اتفاق یکبار افتاده است اشتباه می‌کنید! به تصویر زیر دقت کنید:

همان طور که در تصویر بالا مشاهده‌ میکنید در سال 1390 الی 1391 قیمت دلار بیش از 3 برابر داشته است و زمانی که دلار به اوج خودش رسیده است شاخص بازدهی نقدی بورس در اول را ه قرار داشته است و یک موقعیت خوب برای سرمایه گذاری در بورس ایجاد شده بود (به محدوده‌ای که با بیضی قرمز رنگ مشخص شده است توجه کنید).

در واقع رشد بورس نسبت به دلار با تاخیر انجام می‌گیرد ولی به سرعت عقب ماندگی خود را جبران خواهد کرد. توجه به این نکته می‌توان ریسک سرمایه گذاری شما به شدت کاهش دهد و بیشترین بازدهی را نصیب شما کند.

افزایش قیمت دلار یعنی کاهش ریسک بورس

دلار 5 برابر رشد کرده بود، انگار قیمت سهام‌های مختلف یک پنجم شده بود (به علت کاهش 5 برابری ارزش ریال). همان اتفاق باعث ایجاد موج صعودی بزرگی در بورس شد که تا اوایل تابستان 99 ادامه داشت و نه تنها بورس عقب ماندگی خودش نسبت به دلار را جبران کرد، بلکه رشد بیشتری را نیز تجربه کرد.

بنابراین میتوان نتیجه گرفت افزایش قیمت دلار یعنی کاهش ریسک بورس. هر چقدر دلار بالاتر رود، در صورتی که قیمت سهام کاهش پیدا کند و یا ثابت بماند، یعنی ریسک بازار کاهش میابد.

جمع بندی

در اینجا سعی میکنیم مطالب بالا را به صورت خلاصه جمع بندی کنیم.

تاثیر مستقیم افزایش قیمت دلار بر ارزش سهام شرکت‌های بورسی

از نگاه کارشناسی با افزایش قیمت ارز سهام شرکت‌های صادرات محور با رشد و در مقابل سهام شرکت‌های واردات محور با کاهش قیمت همراه خواهد شد.

صنایع صادرات محور (سهام دلاری)

آن دسته از شرکت‌های پذیرفته شــده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران که صادراتی هستند و محصولات انها با نرخ‌های جهانی قیمت‌گذاری می‌شوند (همانند صنایع پالایشگاهی، پتروشیمی، فلزی، معدنی و …) سودآوری بهتری خواهند داشت و همچنین سایر شرکت‌ها از بابت افزایش نرخ های احتمالی پس از رشد دلار تعدیلات مثبت بسیار خوبی خواهند داد.

صنایع واردات محور

سهام شرکت‌هایی که مواد اولیه آنها از خارج کشور تامین می شود مانند برخی خودرویی‌ها، صنایع دارویی و غذایی و نیز حمل‌و‌نقلی‌ها از این موضوع تاثیر منفی می‌پذیرد، چرا که قیمت و هزینه تمام شده محصولات در این حوزه افزایش خواهد یافت.

تاثیر غیر‌مستقیم افزایش قیمت دلار بر قیمت سهام

تمامی شرکت‌های بورسی (حتی واردات محوری‌ها) دارایی‌هایی زیادی دارند که به واسطه رشد دلار ارزش انها زیاد می‌شود (اثر تورمی) و این قضیه باعث می‌شود سهام شرکت‌های مختلف در پی رشد دلار محکوم به رشد باشند. با مقایسه دلار با شاخص بورس این موضوع را میتوان دریافت که افزایش نرخ دلار در نهایت با کمی تاخیر منجر به افزایش قیمت سهام شرکت‌های بورسی خواهد داشت.