در اقتصاد کلان تمامی پارامترهای اقتصادی به یکدیگر مرتبط هستند. حتی مسائلی که شاید در نگاه اول چندان به هم مرتبط نباشند. در این مقاله قصد داریم به نوعی یک تحلیل بنیادی از روند بازار بورس در سال 1400 و 1401 ارائه دهیم و ببنیم بازار بورس سهام ایران به کدام سمت و سود در حرکت است. برای این منظور میخواهیم به رابطه بین نفت (صادرات نفت و قیمت جهانی نفت)، مسئله تحریم، بحث تورم، قیمت دلار و بازار بورس بپردازیم و از دریچهی جدیدی مسئله را نگاه کنیم. با ما همراه باشید.
ارتباط میزان صادرات نفت و قیمت دلار

اجازه بدهید ابتدا ساده و خلاصه وار روابط تنگاتنگی که بین میزان صادرات نفت والبته قیمت جهانی نفت و قیمت دلار وجود دارد را بیان کنیم. هر چقدر ایران بتواند نفت بیشتری صادر کند درآمد ارزی بیشتری خواهد داشت و قیمت دلار میتواند ثبات بیشتری داشته باشد و یا حتی کاهش پیدا کند.
این اولین و بدیهیترین نکته درباره صادرات نفت و قیمت دلار. طبیعتا قیمت جهانی نفت هم هرچقدر بیشتر باشد درامد ارزی از محل فروش نفت بیشتر خواهد بود.
از طرف دیگر تحریمها تاثیر مستقیمی بر روی میزان فروش نفت ایران دارد. اگر ایران نتواند نفت خودش را صادر کند یا قیمت نفت خیلی کاهش پیدا کند، قیمت دلار طبیعتا میتواند روند رو به رشدی به خود بگیرد که این مسئله هم بدیهی است.
حال به رابطه این داستان با بورس ایران خواهیم پرداخت.
رابطه بورس و دلار

شرکتهای مهم بورس ما صادرات محور هستند و قیمت دلار بر روی سوددهی آنها تاثیر بسیار زیادی دارد. برای درک بهتر وابستگی روند بورس به قیمت دلار مقالات زیر را مطالعه کنید.
رابطه دلار و بورس
بهترین زمان برای سرمایه گذاری در بورس
در بالا گفتیم که اگر ایران نتواند صادرات نفت کافی داشته باشد به علت کمبود منابع ارزی قیمت دلار افزایش پیدا میکند. ولی گاهی دولت در مواقعی که تحریم شدید است و میزان صادرات نفت پایین است یا قیمت نفت کاهش پیدا میکند، سعی در کنترل قیمت دلار به صورت تصنعی دارد.
در این حالت تورم وجود دارد ولی قیمت دلار ثابت است و اتفاقی که میافتد این است که شرکتهای صادراتی هزینههایشان که به ریال است افزایش پیدا میکند ولی درآمدشان که به دلار است ثابت میماند و بورس ما در آن دوران به رکود عمیقی فرو میرود.
پس توجه کنید ممکن است تورم باشد ولی کلیت بورس رشد نکند. معمولا این وضعیت نمیتواند زیاد ادامه دار باشد و قیمت دلار دیر یا زود یک جایی فنرش در میرود و یک رشد شارپ را تجربه میکند و سودآوری این شرکتها یک باره چند برابر میشود و قیمت سهام انها نیز که در دوران رکود بسیار کاهش پیدا کرده بود، با رشد چند ده برابری مواجه میشود.
کاهش تحریمها به ضرر بورس است؟
با توجه به توضیحات بالا اگر تحریمها کاهش پیدا کند یا کامل رفع شود و صادرات نفت ایران به حدود 2 میلیون بشکه در روز برسد، قیمت دلار به راحتی و طبیعی به ثبات میرسد و حتی کاهش پیدا میکند و در این حالت هم بورس به دوران رکود خودش فرو میرود، چراکه درآمد شرکتهای مهم بورسی به ثبات میرسد. البته در اینجا بهتر است واژه “رکود” استفاده نشود. منظور ما این است که شاهد رشد شارپی بازار نخواهیم بود و روال بازار بورس عادی است. در این دوران در واقع بورس روال طبیعی خودش را دارد و شرکتهایی که ارزش افزوده واقعی تولید میکنند رشدهای خوبی را در این دوران میتوانند داشته باشند.
نتیجه گیری: رابطه بین میزان صادرات نفت و بورس
با توجه به انچه گفته شد قیمت بالای نفت در صورتی که ایران تحریم نباشد و صادرات خوبی داشته باشد باعث کاهش قیمت دلار و به تبع آن رکود کلی بازار بورس ایران میشود.
اگر میخواهید بدانید دلار تصنعی کاهش پیدا کرده است یا به صورت طبیعی، باید قیمت نفت و میزان صارات نفت را مدام رصد کنید. در آن صورت میتوانید دید بهتری نسبت به آینده بازار سهام داشته باشید.
میزان صادرات نفت به دلیل وجود تحریمها یکی از اطلاعات محرمانه برای دولت ایران است. در حال حاضر (بهار 1400) به گفته رئیس کمیسیون تلفیق مجلس با کاهش نسبی تحریمها و افزایش صادرات نفت به چین و هند، ایران روزانه 900 هزار بشکه نفت صادر میکند.
پیش از تحریمهایی که دوره ترامپ وضع شده بود ایران 2.2 میلیون بشکه نفت صادر میکرد (بورس ایران در رکود بود) ولی در دوران ترامپ این میزان به 180 هزار بشکه در روز رسیده بود.
بنابراین در حال حاضر روند ثبات دلار با روند افزایش صادرات نفت و افزایش قیمت جهانی نفت در این ماههای اخیر (زمستان 99 و بهار 1400) همخوانی دارد و فروش سرمایه گذاران بزرگ بازار (حقوقیها) بی دلیل نیست و مسیری که در آن قرار داریم رکود در بازار بورس است.
البته اینجا ایران است و شرایط به سرعت میتواند تغییر کند. باید دید سیاستهای دولت بعدی در قبال برجام و روابط بین الملل چگونه خواهد بود.
مخلص کلام
سعی کردیم در این مقاله مختصر و مفید رابطه نفت، تحریم، تورم، قیمت دلار و بورس را بیان کنیم. با توجه به آنچه گفته شد، در وهله اول باید بدانید که قیمت دلار به شدت در روند کلی بازار سهام ایران تاثیر گذار است و به عنوان یک سرمایه گذار بورس باید میزان درآمد ارزی دولت از فروش نفت را همواره رصد کنید. توجه کنید به عنوان یک سرمایه گذار نه یک معاملهگر. برای یک معاملهگر این مطالب اهمیتی ندارد.
پیشنهاد میکنم مقاله تفاوت بین سرمایه گذاری، معاملهگری و تحلیلگری را مشاهده کنید.